Je maakt in dit vak geregeld heel onverwachte dingen mee en het verschijnen van deze plaat is er eentje van. Een heel leuke verrassing daarenboven, want ze opent de deur naar een regio waar ik zo goed als niks over af wist: de Algerijnse Saouara-regio. Daar blijken al eeuwenlang verschillende zangstijlen beoefend te worden door alleen maar vrouwen. Die aan gnawa verwante stijlen kunnen verschillen van dorp tot dorp en van gelegenheid tot gelegenheid, maar toch hebben ze één ding gemeen: ze staan allemaal ten dienste van wat, zoals in de plaattitel, “Lemma” genoemd wordt. Dat is eigenlijk de verzamelnaam voor samenkomsten van allerlei inslag, die veelal met bijzondere gebeurtenissen uit het leven van alledag te maken hebben, maar net zo goed betrekking hebben op wat we hier een tikkeltje oneerbiedig “vrouwenkransjes” zouden noemen.

Initiatiefneemster Souad Asla, van haar eigen naam een bekende zangeres, is Algerijnse van afkomst en zij stelde een paar jaar geleden tot haar ontzetting vast dat iedere keer ze weer in haar geboortedorp Bechar in de Algerijnse Sahara terugkeerde, er wel weer één van de haar bekende zangeressen en beoefenaars van de traditionele zangstijlen, overleden was en dat er nauwelijks jongeren klaarstonden om de fakkel over te nemen en dus besloot zij ze gewoon allemaal samen te brengen en enerzijds deze plaat op te nemen en anderzijds met de troep de hort op te gaan om de huidige generaties te laten kennismaken met die met verdwijnen bedreigde muziekstijlen. Die reis bracht haar een paar maanden geleden ook tot in enkele (Franstalige) Brusselse scholen, waar ondergetekende gelukkig een alerte en bevriende ziel had rondlopen, zodat hij alsnog één van de voorstellingen kon bijwonen en daar wekenlang van onder de indruk kon zijn…

Wil nu het toeval dat de mensen van Xango Music deze CD opgepikt hebben voor distributie in de Benelux en dat ook zij vonden dat dit misschien iets voor mij was. En of ze gelijk hebben….De plaat -ze duurt ruim 86 minuten- geeft voorbeelden van een zestal van die stijlen, die namen dragen als “Al-farda”, “Malhun”, “Hidûss en “Gnâwi” en die hier geïllustreerd worden door elf zangeressen, die om beurten de schijnwerpers op zich krijgen en de anderen als begeleiders meekrijgen. Hoewel je slechts met stemmen en percussie te maken krijgt -die ene, fantastische banjo van de grote “Sahararockster” Hasna El Bécharia niet te na gesproken-, verveelt deze muziek dus voor geen seconde. Natuurlijk, als je de kleurige kleren en de fraaie dansen van de dames er live bovenop krijgt, is de ervaring nog ingrijpender, maar toch: deze plaat is de ideale opstap naar de bijna verdwenen muziek van een hele regio. Zestien veelal traditionele gezangen worden uw deel en door het feit dat ze netjes per subgenre geordend zijn, heb je al na een paar draaibeurten een behoorlijk zicht op wat er zich op muzikaal vlak allemaal afspeelt in de Algerijnse Sahara. Souad Asla en haar leermeesteres Hasna el Bécharia wezen geprezen voor dit initiatief, temeer daar het boekje dat bij de plaat een omstandig essay over de muziek bevat: erudiet en toch begrijpelijk geschreven en voorhanden zowel in Franse als Engelse versie. Als dat niet een beetje een beladen term was, ik zou deze CD en het boekje durven omschrijven als “voer voor melomanen”. Heerlijk spul is dit!

(Dani Heyvaert)